پاپ[۱] یا پاپا (به لاتین: Papa) اسقف رم و رهبر کلیسای کاتولیک در سطح جهان و رئیس کشور یا حاکم دولت شهر واتیکان است.[۲] به اعتقاد کاتولیکها، تقدم پاپی تا حد زیادی ناشی از نقش او به عنوان جانشین رسولانه پطرس است، که عیسی تقدم را به او اعطا کرده و کلیدهای بهشت و قدرتهای «وصل و فصل کردن» را به او اعطا کرده بود، او را صخره ای نامیده که کلیسا بر آن ساخته خواهد شد. پاپ کنونی پاپ فرانسیس، است که در ۱۳ مارس ۲۰۱۳ برگزیده شد.[۳]
حوزه اقتدار سریر اسقفی سریر مقدس خوانده میشود.[۴] این سریر مقدس است که بر اساس حقوق بینالملل نهاد حاکم مستقر در واتیکان، دولتشهری محصور درون رم است، که بر اساس پیمان لاتران در سال ۱۹۲۹ بین ایتالیا و سریر مقدس برای حصول اطمینان از استقلال زمانی و معنوی آن ایجاد شد. سریر مقدس با حضورش در سطوح گوناگون در سازمانهای بینالمللی و پیمانهای سیاسی با بسیاری از دولتهای مستقل به رسمیت شناخته شدهاست
پاپ توسط کاردینالهای مقیم رم و اطراف آن در مجمع انتخاب پاپ برگزیده میشد. تا سال ۶۵۴ میلادی ۱۳ تن ۱۵ پاپ برگزیده شده از اهالی شهر رم بودند و اغلب رابطه خوبی با صاحبان قدرت و ثروت نداشتند.[۶] در سال ۱۰۵۹، حق انتخاب به کاردینالهای کلیسای مقدس رم داده شد و در سال ۱۱۷۹، حق رای تمامی کاردینالها، یکسان اعلام شد. پاپ اوربان ششم که در سال ۱۳۷۸ میلادی انتخاب شد، آخرین پاپی بود که در زمان انتخاب، کاردینال نبود. قانون کلیسا میگوید که اگر یک فرد غیر روحانی انتخاب شود باید از رئیس مجمع کاردینالها تقدیس اسقفی بگیرد. در قوانین کنونی کلیسا، پاپ توسط کاردینالهایی که کمتر از ۸۰ سال دارند، انتخاب میشود.
دومین شورای لیون در ۷ مه ۱۲۷۴ تشکیل شد تا بر انتخاب پاپ نظارت کنند. این انجمن حکم کرد که گزینندگان باید تا ده روز پس از مرگ پاپ جمع شوند و تا زمان انتخاب پاپ، درها به روی آنها بسته شوند. در اوایل سده ۱۶ میلادی، نحوهٔ انتخاب با زمان حال تفاوت میکرد که باعث میشد بین زمان مرگ پاپ و گردهمایی کاردینالها تغییر ایجاد شود.
انتخابات معمولاً در کلیسای کوچک سیستین انجام میشود. سه کاردینال منتخب برای جمعآوری آرای کاردینالهای غائب (به علت بیماری) و سه کاردینال برای شمارش آرا و سه کاردینال برای نظارت بر شمارش آرا انتخاب میشوند. برگههای رأی پخش میشوند و هر کاردینال نام فرد مورد نظر را مینویسد و با صدای بلند سوگند میخورد که «به کسی که تحت فرمان خدا فکر مییابد انتخاب شود» و سپس آن را درون صندوق رأی میاندازد. قبل از خواندن، شمار رأیها شمرده میشوند و اگر شمار آنها با تعداد شرکتکنندگان یکسان نباشد، آراء سوخته میشوند و رایگیری بار دیگر انجام میشود. سپس کاردینال دیگری با نخ و سوزن برگهها را به هم وصل میکند تا هیچ گونه تقلبی صورت نگیرد. رأیگیری تا زمانی انجام میشود که پاپ با دو سوم آراء انتخاب شود.
القاب حضرت پاپ، به ترتیبی که در «آنواریو پونیفسیو» استفاده میشوند: