به معنی لغوی فرد دارای حکمت} اصطلاحی در یهودیت بوده و به معنای حکیم و عنوانی است مربوط به پیشوای مذهبی و کسی که استاد تورات است.
این لغت بهطور کلی برای فرد دانا به کار میرود حتی اگر آن فرد یهودی نبوده و جنتیل باشد. در تلمود به افراد دانای جنتیل حاخام اموت هاعولم اطلاق میشود. سفاردیها که در میان اعراب زندگی میکردند برای عدم استفاده از لغت ربی که در عربی به معنی خدای من است از لغت حاخام استفاده میکنند.
حاخام در اصل واژهای عبری و همریشه با «حکیم» در عربی است و به کسی گفته میشود که دانش کاملی از تورات دارد به عبارتی دیگر در دین یهود٬ حاخام، خاخام یا حاکام یعنی معلم تورات و این واژه اولینبار در سنهدرین آورده شدهاست. تلفظ خ به جای ک در زبان عبری که از قدیمالایام متون مقدسه یهود به این زبان بودهاست
از دوره وجود سنهدرین واژه حاخام در متون یهودی یافت میشود. بهطور کامل مشخص نیست که وظیفه حاخام دقیقاً در آن زمان چه بودهاست ولیکن حاخام فردی بودهاست که سئوالهای شرعی را پاسخ میداده است. بعضی متون یهودی به این مساله اشاره میکنند که احتمالاً حاخام رئیس مدرسه شرعی یهودی، بیت هامیدراش بودهاست.
لغت حاخام در تلمود معمولاً به صورت جمع به شکل حاخامیم به کار میرود. معادل این کلمه در صورت استفاده از ربی به جای حاخام ربانان است.
8 دهانم از تسبیح تو پر است و از کبریاییِ تو تمامیِ روز.
15 زبانم عدالت تو را بیان خواهد کرد و نجاتت راتمامیِ روز. زیرا که حد شمارهٔ آن را نمیدانم.
24 زبانم نیز تمامیِ روز عدالت تو را ذکر خواهد کرد. زیرا آنانی که برای ضرر من میکوشیدند، خجل و رسوا گردیدند.
11 امّا پادشاه در خدا شادی خواهد کرد و هر که بدو قسم خورَد، فخر خواهد نمود، زیرا دهان دروغگویان بسته خواهد گردید.
طبق اعتقاد یهودیت ، روح انسان بلافاصله پس از مرگ و تدفین در دادگاه ا-لهی بر اساس اعمالش مورد قضاوت واقع شده و بر اساس آن تعیین تکلیف می گردد. اگر فرد صالح باشد در جهان ارواح ( عولام هَنشاموت) که دنیایی است شبیه آخرت قرار می گیر که از آرامش و نعماتی شبیه به جهان آخرت تا روز قیامت بهرهمند می گردد ولی اگر فرد خطا کار باشد تنبیه و جریمه او از همان هنگام شروع می گردد. که پس از پایان دوران کیفر و مجازات ، بر اساس اعمال نیکش از نعمات جهان ارواح بهره مند می گردد تا زمان احیای مردگان و رستاخیز. که در روز رستاخیز، بسیاری از افراد ( بجز گروه خاصی از خطاکاران) احیاء می گردنند که گروهی مستوجب مجازات جاودانه می گرددند ولی بقیه از جهان آخرت که شامل دو مرحله است برخوردار می گردند. مرحله اول زندگی مادی است شبیه به زندگی حضرت آدم و حوا قبل از خطا در باغ عدن و سپس بتدریج جسم انسان نیز تعالی یافته و جنبه روحانی و معنوی می یابد ( همانند جسم حضرت الیاس نبی که طبق اعتقاد یهود زنده و بدون نیاز به گذر از معبر مرگ به جهان آخرت رسیده است) و مرحله دوم جهان آخرت که کاملا معنوی و روحانی و بهره بردن و پیوستن به نور لایزال الهی است شروع می گردد.