تفسیر آیه

یا داوُدُ إِنَّا جَعَلْناکَ خَلِیفَةً فِی الْأَرْضِ فَاحْکُمْ بَیْنَ النَّاسِ بِالْحَقِّ وَ لا تَتَّبِعِ الْهَوى‌ فَیُضِلَّکَ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ إِنَّ الَّذِینَ یَضِلُّونَ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ لَهُمْ عَذابٌ شَدِیدٌ بِما نَسُوا یَوْمَ الْحِسابِ «26»

اى داود! همانا ما تو را در زمین جانشین قرار دادیم، پس میان مردم به حقّ داورى کن و از هواها و هوس‌ها پیروى نکن که تو را از راه خدا منحرف مى‌کند. البتّه کسانى که از راه خدا منحرف مى‌شوند برایشان عذاب سختى است به خاطر آن که روز قیامت را فراموش کردند.

پیام ها

1- خداوند تدبیر امور بندگانش را به انبیا سپرده است. «یا داوُدُ إِنَّا جَعَلْناکَ خَلِیفَةً»

2- تدبیر امور مردم، حقّ خداست که به هر کس بخواهد واگذار مى‌کند. «إِنَّا جَعَلْناکَ»

3- دین از سیاست جدا نیست. «یا داوُدُ إِنَّا جَعَلْناکَ خَلِیفَةً»

4- حکومت بر مردم، نعمت بزرگى است که شکر آن، اجراى عدالت در میان مردم است. جَعَلْناکَ خَلِیفَةً ... فَاحْکُمْ بَیْنَ النَّاسِ بِالْحَقِ‌

5- محور قضاوت باید حقّ باشد. «فَاحْکُمْ بَیْنَ النَّاسِ بِالْحَقِّ»

6- رهبران و داوران جامعه باید از هواى نفس دور باشند. خَلِیفَةً ... فَاحْکُمْ‌ ... لا تَتَّبِعِ الْهَوى‌

7- در مدیریّت حتّى المقدور نیروها را حفظ کنید. (خداوند به خاطر یک ترک اولى، اولیاى خود را از گردونه‌ى اجتماع خارج نمى‌کند). فَاسْتَغْفَرَ رَبَّهُ‌ ...

فَغَفَرْنا ... یا داوُدُ إِنَّا جَعَلْناکَ‌

8- قضاوت از شئون حکومت است و باید الهى باشد. «شَدَدْنا مُلْکَهُ‌- إِنَّا جَعَلْناکَ‌

جلد 8 - صفحه 99

خَلِیفَةً- فَاحْکُمْ»

9- حکومت دینى، سابقه‌اى بس طولانى دارد. «شَدَدْنا مُلْکَهُ‌- جَعَلْناکَ خَلِیفَةً- فَاحْکُمْ»

10- رفتار خلیفه‌ى خدا باید پرتوى از افعال الهى باشد. «وَ اللَّهُ یَقْضِی بِالْحَقِّ» «1»، «فَاحْکُمْ بَیْنَ النَّاسِ بِالْحَقِّ»

11- هر چه در برابر حقّ قرار گیرد، هوى و هوس است. «فَاحْکُمْ بَیْنَ النَّاسِ بِالْحَقِّ وَ لا تَتَّبِعِ الْهَوى‌»

12- خطر قضاوت، دورى از حقّ و توجّه به هواهاى نفسانى است. فَاحْکُمْ‌ ...

بِالْحَقِّ وَ لا تَتَّبِعِ الْهَوى‌

13- همه انسان‌ها حتّى انبیا در معرض دام هوس هستند که از طریق هشدارهاى الهى مصون مى‌مانند. «لا تَتَّبِعِ الْهَوى‌»

14- هوى پرستى ممنوع است، خواه تمایلات فردى و شخصى باشد یا گروهى و حزبى. «لا تَتَّبِعِ الْهَوى‌»

15- هوى پرستى با انحراف مساوى است. «لا تَتَّبِعِ الْهَوى‌ فَیُضِلَّکَ»

16- خطرات گام به گام پیش مى‌آید (گام اول هوى پرستى، گام دوم انحراف از راه خدا، گام سوم فراموش کردن حساب و قیامت و در نتیجه عذاب شدید).

لا تَتَّبِعِ الْهَوى‌ فَیُضِلَّکَ‌ ... لَهُمْ عَذابٌ شَدِیدٌ بِما نَسُوا یَوْمَ الْحِسابِ‌

17- ایمان به معاد کافى نیست، باید انسان یاد معاد باشد. (در مورد بعضى افراد قرآن مى‌فرماید: «لا یُؤْمِنُ بِیَوْمِ الْحِسابِ» «2» ایمان به معاد ندارد ولى در این آیه مى‌خوانیم: ایمان هست ولى معاد را فراموش مى‌کند. «نَسُوا یَوْمَ الْحِسابِ»

18- هوى پرستى و فراموش کردن روز قیامت، خطراتى است که حاکمان جامعه را تهدید مى‌کند. جَعَلْناکَ خَلِیفَةً ... لا تَتَّبِعِ الْهَوى‌ ... نَسُوا یَوْمَ الْحِسابِ‌

«1». غافر، 20.

«2». غافر، 27.

تفسیر نور(10جلدى)، ج‌8، ص: 100