امام زمان (عج)

در حدیث دیگری آمده است که در آن ابر منادی است که ندا می دهد . از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله روایت شده که فرمود:

هنگامی که مهدی علیه السلام ظهور می کند، بر بالای سرش ابری است که در آن ابر منادی وجود دارد که ندا می دهد: این مهدی علیه السلام خلیفة الله است، از او پیروی کنید . 

حضرت مهدی علیه السلام ظهور می کند و بالای سرش فرشته ای است که ندا می دهد این مهدی علیه السلام است; از او پیروی کنید.

در حدیثی نبی اکرم اسلام صلی الله علیه وآله به علی علیه السلام فرمود: «یا علی! تو از من و من از تو هستم . تو برادر و وزیر من هستی . ولی وقتی من از این جهان چشم فرو بندم، کینه ها و دشمنی ها علیه تو در سینه های گروهی شعله ور می گردد . پس از من فتنه بسیار شدیدی واقع می شود که مردم در آن فتنه سرگردان و حیران می شوند و هیچ راه نجاتی نمی یابند . در آن فتنه دوست صمیمی و مورد اعتماد پیدا نمی شود و آن در هنگامی است که پنجمین فرزند از هفتمین فرزند تو از چشم شیعیان ناپدید شود . در غیبت او اهل زمین و آسمان غمگین و محزون هستند . چه بسیار مرد و زن مؤمنی که در غیبت او سرگردان، ناراحت و اندوهگین هستند . در اینجا پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله لختی سکوت کرد، آن گاه سر برداشت و فرمود: «پدر و مادرم فدای هم نامم و شبیهم و شبیه موسی بن عمران، بر قامت او لباس هایی از نور است که از شعاع قدسی بر افروخته می شود . گویا شیعیان را می نگرم که از هر زمان ناامیدترند که (ناگهان) ندایی داده می شود . آن ندا از دور شنیده می شود، همانگونه که از نزدیک شنیده می شود . آن ندا برای مؤمنان رحمت و بر منافقان عذاب است .» علی علیه السلام پرسید: آن ندا چیست؟» پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله فرمود: «سه ندا در ماه رجب، نخست: «همانا لعنت خدا بر ستمگران » ، دوم: «نزدیک شد نزدیک شونده » ، سوم، بدن آشکاری در شاخ خورشید دیده می شود که ندا می دهد: «بدانید خداوند فلان بن فلان (نام حضرت مهدی علیه السلام و پدرانش را تا علی علیه السلام به ترتیب ذکر می کند) را بر انگیخت، که نابودی ستمگران به دست اوست .» در این هنگام فرج فرا می رسد و خداوند سینه های مؤمنان را شفا می دهد و ناراحتی را از دل هایشان می زداید .

صاحب الزمان(ع}-امام زمان(عج)

در احادیث بسیاری از پیشوایان معصوم علیه السلام آیه: «ان نشا ننزل علیهم من السماء آیة فظلت اعناقهم لها خاضعین » (یعنی) اگر بخواهیم، معجزه ای از آسمان بر آنان فرود می آوریم تا در برابر آن گردن هایشان خاضع گردد . (26) ، بر ندای آسمانی تطبیق شده است . (27)خدای متعال همان گونه که برای اثبات نبوت معجزاتی در اختیار پیامبران قرار داده است تا به وسیله آن حق از باطل برای مردم جدا گردد و پیام آوران راستین خداوند از مدعیان دروغین نبوت باز شناخته شوند، به همین صورت در زمان ظهور حضرت مهدی علیه السلام نیز معجزات متعددی از سوی خداوند به وقوع می پیوندد تا حقانیت آن حضرت برای همه مردم جهان آشکار شود و مردم بتوانند به راحتی مصلح و منجی حقیقی را از مدعیان اصلاح باز شناسند و کسی جز از روی عناد و لجاجت با آن به مخالفت بر نخیزد .ابان بن تغلب از امام صادق علیه السلام روایت می کند که فرمود:

نخستین کسی که با قائم علیه السلام بیعت می کند، جبرئیل است . او به صورت پرنده سفیدی فرود می آید و با آن حضرت بیعت می کند .

آخرین نبرد حضرت مهدی علیه السلام با سفیانی در احادیث پیشوایان معصوم علیهم السلام نبرد «ابدال » نام گرفته است . در این نبرد سپاه سفیانی از یاران حضرت مهدی علیه السلام به طور کامل شکست می خورد و سفیانی به هلاکت می رسد . پیش از آغاز نبرد برای اتمام حجت، معجزاتی از سوی حضرت مهدی علیه السلام به وقوع می پیوندد که بر اثر آن گروهی از سپاه سفیانی به جمع یاران حضرت مهدی علیه السلام می پیوندند . یکی از آن معجزات ندای آسمانی است . حضرت علی علیه السلام می فرماید:

پس از فرو رفتن سپاه سفیانی در زمین، حضرت مهدی علیه السلام ظهور می کند و با فرمانده سپاه سفیانی رو در روی هم قرار می گیرند . در این نبرد یاران حضرت مهدی علیه السلام از پالان و زین های مرکب های خود به عنوان سپر استفاده می کنند و صدای منادی از آسمان شنیده می شود که می گوید: بدانید اولیای خدا اصحاب مهدی علیه السلام هستند . در آن روز هلاکت و نابودی بر اصحاب سفیانی رقم خورده است . (53)هنگامی که حضرت مهدی علیه السلام و سفیانی رو در روی هم قرار می گیرند، در آن روز صدایی از آسمان شنیده می شود که می گوید: بدانید اولیای خدا، یاران حضرت مهدی علیه السلام هستند . (54)در برخی از احادیث آمده است که در زمان ظهور، خداوند بادی را بر می انگیزد تا در همه جهان آن حضرت را معرفی نماید . از امام صادق علیه السلام روایت شده که فرمود:

خداوند بادی را بر می انگیزد تا در هر مکانی ندا دهد: این مهدی علیه السلام است که به شیوه داوود و سلیمان قضاوت می کند و از کسی درخواست بینه و شاهد نمی کند .

صاحب الزمان (عج)-امام زمان (عج)-حضرت مهدی (عج)

در پاره‌ای موارد به خاطر وجود شرایط خاص حاکم بر یک زمان همچون موقعیت تقیه و یا مسائل دیگر، معصوم یک مفهوم را با تعابیر رمزی بیان می‌کند تا فقط مخاطب خاص آن‌را درک کند مانند روایت صعصعة که از بیان رمزی امیر المؤمنین در مورد طلوع خورشید از مغرب، ظهور امام مهدی را درک می‌کند و در پاسخ سؤال کننده آن‌را شرح می‌دهد (صدوق، 1405: 525 - 528؛ مجلسى، 1403: ج‏52، 194).

طلوع خورشید از مغرب یک واقعیت خارجی و عینی

طلوع خورشید از مغرب که در زمره حوادث آخر الزمان شمرده شده یک تغییر در مطلع خورشید است و به صورتی واقعی انجام خواهد گرفت و برای مردم ملموس بوده و باعث تعجب ایشان خواهد شد این نظریه نیازمند اثبات است، این مهم با رد ادله نمادین بودن و بیان استدلال واقعی بودن انجام خواهد گرفت.

دلایل نمادین بودن طلوع

با در نظر گرفتن معنای ظاهری روایات در منابع شیعه و اهل سنت، طلوع خورشید از مغرب یک حادثه واقعی است که رخ خواهد داد، اما این فرضیه که طلوع خورشید از مغرب حقیقتی ورای معنای ظاهری آن داشته باشد و منظور از آن، ظهور امام مهدی باشد، نیز قابل طرح است و دارای مؤیداتی است.

مرحوم فیض کاشانی در کتاب الوافی که در شرح احادیث نوشته است پس از نقل روایتی از کشف الغمة در مورد این‌که طلوع خورشید از مغربش از حتمیات است، بیان می‌کند که طلوع خورشید، کنایه از ظهور امام مهدی است و می‌گوید این معنا از برخی احادیث به دست می‌آید (فیض کاشانى، 1406: ج‏2، 446).

روایات زیادی از کلمه خورشید و یا خورشید طلوع کننده برای توصیف ظهور امام مهدی استفاده کرده‌اند. این گروه از روایات برای فهم معنای نمادین از طلوع خورشید از مغرب قرینه خوبی است.کاهلی از امام صادق نقل می‌کند که حضرت فرمود: به هم صله بدهید و نیکی کرده و همدیگر را مورد رحمت قرار دهید به خدا قسم زمانی خواهد آمد که شخص برای درهم و دینارش محل مصرفی پیدا نمی‌کند. [روای می‌گوید:] پرسیدم: چه زمانی این‌گونه خواهد شد؟ حضرت فرمود: آن وقت که امامتان را نیابید و در غیبت امام به سر برید تا همانند خورشید بر شما طلوع کند در مأیوس‌ترین زمان‌ها. (نعمانی، 1422: 152 - 153)

سلیمان بن خالد از امام صادق و ایشان از حضرت رسول نقل می‌کنند: چگونه است حال شما آن زمانی که از مهدی مأیوس شوید، سپس صاحب شما بر شما طلوع کند مانند شاخ خورشید، اهل آسمان و زمین به واسطه ایشان خوشحال شوند. گفته شد: ای رسول خدا! چه زمانی این‌گونه خواهد شد؟ فرمود: زمانی که مهدی از آن‌ها غایب شود و از او مأیوس شوند. (طبری شیعی، ۱۴۱۳: ۴۶۸)

سلیمان اعمش می‌گوید: از امام صادق پرسیدم: مردم در غیبت حجت چگونه از او بهره‌مند می‌شوند؟ حضرت فرمود: همان‌گونه که از خورشید بهره می‌برند زمانی که ابرها آن را پوشیده باشند. (صدوق، 1417: 253؛ صدوق، 1405: 207؛ مجلسى، 1403: ج‏23، 5 و ج‏52، 92)

در بسیاری از روایات طلوع خورشید از مغرب به این نکته اشاره شده است که پس از این طلوع درب توبه بسته خواهد شد و ایمان افراد سودی به حالشان نخواهد داشت (ابن‌حنبل، بی‌تا: ج4، 239 - 240؛ نسائی، 1411: ج6، 344؛ ابن ماجة القزوینی، بی‌تا: ج2، 1353؛ بیهقی، بی‌تا: ج1، 281 - 282؛ ترمذی، 1403: ج5، 205 - 206؛ هیثمی، 1408: ج10، 198؛ صنعانی، بی‌تا: ج1، 204 _ 206؛ طبرانی، 1406: ج8، 56 _ 57، ج10، 206؛ مروزی، 1414: 398) و در یک روایت فرصت توبه را به ظهور امام مهدی محدود می‌کند (صدوق، 1405: 18) و این می‌تواند مؤید نظریه نمادین بودن باشد با این توضیح که مراد از طلوع و پایان فرصت توبه همان ظهور است.

امام صادق در تفسیر آیه یَوْمَ یَأْتِی بَعْضُ آیاتِ رَبِّکَ لا یَنْفَعُ نَفْساً إِیمانُها لَمْ تَکُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ‏ می‌فرماید:آیات خداوند، امامان هستند و آیه‌ای که مردم منتظرش هستند، امام مهدی است که وقتی ظاهر شود ایمان افرادی که سابقه اعتقادی نسبت به مهدویت ندارند به حال آن‌ها سودمند نخواهد بود اگر چه به امامان دیگر معتقد باشند. (صدوق، 1405: 18)

صاحب الزمان(ع}-امام زمان(عج)

«شیخ صدوق » نیز که از بزرگان فقها و محدثان شیعه به شمار می آید، به اسناد خود از امام رضا، علیه السلام، و آن حضرت از پدران بزرگوار خویش نقل کرده که پیامبر خدا، صلی الله علیه وآله، فرمود:
لا تقوم الساعة حتی یقوم القائم الحق منا، و ذلک حین یاذن الله، عزوجل، له... و من تبعه نجا، و من تخلف عنه هلک... الله الله عبادالله! فاتوه و لو حبوا علی الثلج، فانه خلیفة الله عزوجل، و خلیفتی. (9)
قیامت به پا نمی شود، تا اینکه قائم حق از ما [اهل بیت] ظهور کند. و آن هنگامی است که خداوند، صاحب عزت و جلال، به او اجازه دهد... و هر کس او را پیروی کند نجات می یابد و هرکس از او سرباز زند نابود می شود... بندگان خدا! خدا را، خدا را درنظر بگیرید و به او بپیوندید، حتی اگر لازم باشد افتان و خیزان خود را بر روی برف بکشید. همانا او جانشین خداوند، عزوجل، و جانشین من است.

در یکی از این روایت‌ها می‌خوانیم که پیامبر (صلی الله علیه و آله) به یکی از اصحاب فرمود:

 «کَیْفَ أَنْتَ إِذَا اسْتَیْأَسَتْ أُمَّتِی مِنَ الْمَهْدِیِّ؛ چگونه خواهی بود زمانی که از مهدی ( عج ) مأیوس شوید؛ فَیَأْتِیهَا مِثْلُ قَرْنِ الشَّمْسِ؛ سپس وی مانند شعاع و پاره‌های نور خورشید در صبحگاهان بر شما طلوع کند؛ یَسْتَبْشِرُ بِهِ أَهْلُ السَّمَاءِ وَ أَهْلُ الْأَرْضِ؛ اهل آسمان و زمین از آمدنش شادمان می‌شوند. (دلائل الامامة شیخ مفید ص 250)

پیامبر (صلی الله علیه و آله) در این روایت به سه مقطع اشاره می‌کنند:

اول به دورانی که از آن با عنوان عصر غیبت و آخرالزمان یاد می‌کنیم. در این دوران امت پیامبر صلی الله علیه و آله به واسطه طول مدت غیبت و انواع بلایا دچار یأس می‌شوند. البته یأسی که در ورای آن با نوعی انتظار همراه است نه یأسی که انسان را منقطع از رحمت خداوند کند. همچنان که از امام صادق(ع) چنین نقل شده است «مَا أَحْسَنَ‏ الصَّبْرَ وَ انْتِظَارَ الْفَرَجِ ... َ فَعَلَیْکُمْ بِالصَّبْرِ فَإِنَّهُ إِنَّمَا یَجِی‏ءُ الْفَرَجُ عَلَى الْیَأْس‏» چقدر صبر همراه با انتظار فرج خوب و زیباست ... بر شما باد بر صبر کردن. جز این نیست که فرج (قائم) در هنگام ناامیدی فرا می‌رسد.» (کمال الدین و تمام النعمة، ج‏2، ص: 645)

امام مهدی (عج)

اِنّی اَمانٌ لِأَهلِ اِلأرضِ کما أَنَّ النُّجومَ اَمانٌ لِأَهلِ السّماء.

من برای اهل زمین امن و امانم همان گونه که ستارگان آسمان امن و امان اهل آسمانند. (بحار، ج ٧٨، ص ٣٨)